- σουλφοναμίδες
- Παράγωγα της σουλφανιλαμίδης που έχουν αντιμικροβιακές ιδιότητες. Η δομή της σ. είναι σχετικά απλή, αποτελούμενη από ένα βενζοϊκό πυρήνα, μια σουλφοναμιδική ομάδα (-SO2NH2) και σε θέση πάρα μια αμινική ομάδα (-NH2)- το μεγαλύτερο μέρος των σ. προέρχεται από την αντικατάσταση άτομων υδρογόνου με διάφορες χημικές ενώσεις. Για πρώτη φορά το 1935 παρατηρήθηκε από τον Γκ. Ντόμακ η αντιστρεπτοκοκκική δράση μιας χρωστικής που εξαιτίας της όψης της ονομάστηκε «ερυθρό προντοζίλ». Αργότερα εξακριβώθηκε το δραστικό μεταβολικό αποτέλεσμα της και από τότε παρασκευάστηκαν πολυάριθμες σ.· από τις σπουδαιότερες είναι η σουλ-φαπυριδίνη· η σουλφαγουανιδίνη, η σουλφαθειαζόλη και οι πλέον πρόσφατες σ. μικρής δοσολογίας. Οι σ. έχουν ευρύ φάσμα αντιμικροβιακής δράσης δρώντας τόσο επί Gram αρνητικών όσο και επί Gram θετικών μικρόβιων· από τα πιο ευαίσθητα μικρόβια είναι οι αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι, οι σταφυλόκοκκοι, οι μηνιγγιτιδόκοκκοι, οι πνευμονιόκοκκοι κ.ά. Οι σ. είναι δραστικές τόσο in vivo όσο και in vitro, αλλά επειδή ασκούν μόνο μικροβιοστατική επενέργεια, είναι ουσιώδους σημασίας η χημική και κυτταρική δραστηριότητα του οργανισμού για να υπερισχύσει επάνω στο μικροβιακό παράγοντα του οργανισμού. Σύμφωνα με μια από τις πιο αποδεχτές θεωρίες σχετικά με το μηχανισμό δράσης τους, οι σ. αναστέλλουν την ανάπτυξη των μικρόβιων παρεμβαίνοντας στη σύνθεση μιας βιταμίνης, του φολικού οξέος, που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη τους. Γι’ αυτό είναι ανθεκτικά στη δράση των σ. τα μικρόβια που δεν έχουν ανάγκη από τη βιταμίνη αυτή (βάκιλλος της φυματίωσης, τριπονήματα κ.ά.). Μερικά μικρόβια άρχισαν ήδη να αναπτύσσουν αντοχή. Γενικά οι σ. χορηγούνται από το στόμα· η εκλογή του τύπου εξαρτιέται από τη διαλυτότητα, την απορρόφηση και την αποβολή του· εάν, π.χ., θέλουμε να δράσει μόνο στο πεπτικό σύστημα θα χορηγηθεί σουλφοναμίδη μικρής απορροφητικότητας, όπως η σουλφαγουανιδίνη. Από τις πιθανές παρενέργειες, που ήταν συχνότερες με τις σ. παλιού τύπου, είναι η νεφρική επιπλοκή, κατά τη διεργασία αποβολής, που μπορεί να φτάσει μέχρι ανουρίας. Είναι επίσης δυνατή η ακοκκιοκυττα-ραιμία, η οξεία αιμολυτική αναιμία, η ηπατίτιδα κ.ά. Σήμερα πάντως παρασκευάζονται σ. πολύ μικρής τοξικότητας.
Dictionary of Greek. 2013.